A spertizza e lu potiri

Na vota c’ere nu contadinu ch’avìe nu jardinu e tutti i jurni jìe zappave stu jardinu. Nu jurnu ha trovatu nu mortaru senza u pistellu. S’è ricotu alla casa e ha dittu alla fijja ch’avìe trovatu stu mortaru. “Chi ci facimu nuji cu stu mortaru? – dicìe – è mejju ch’u portu allu Re”. A fijja, sperta, l’ha dittu allu patre: “chi porti a fare u mortaru allu Re? Ca tantu u Re sa chi ti dice? ‘U mortaru è tantu bellu, ma villanu, duv’è lu pistellu?’”. U patre unn’ha volutu sapire e s’è mbesatu ppè jire duve u Re. U Re quannu ha vistu u mortaru ha dittu: “u mortaru è tantu bellu, ma villanu, duv’è lu pistellu?”. Allura u contadinu s’è minatu na palata alla frunta pensennu alle parole e ra fijja. U Re allura l’ha chiestu: “pecchì ti si minatu na palata alla frunta?” E lu contadinu ha rispusu: “nente, nente”. “No – ha nsistutu u Re – mi l’e dire o c’è la pena capitale”. U contadinu allura ha spiegatu: “pecchì chilla fijja e ra mia m’avìe dittu a stessa cosa ch’aviti dittu vui”. Allura u Re ha dittu: “s’aviti sta fijjia tantu sperta, mi l’aviti portare ccà. Ma ha de venire, né de notte e né de jurnu, né abbutta e né dijuna, né ncavallu e né a pere, né scaviza e né culinura”. U poviru contadinu s’è ricotu alla casa e ha cuntatu tuttu alla fijja: “si sapìe un ci jìe duve u Re. Mu ti vò e tu e jire né de notte e né de jurnu, né abbutta e né dijuna, né ncavallu e né a pere, né scaviza e né culinura”. “Papà – ha rispusu a fijja – un ti preoccupare ca ci pensu eju”. Combatti quannu s’è fatta a matina, ha pijatu na crapa e r’è juta ccù nu pere subba a crapa e unu nterra, s’ha misu nu velu eccussì ere né culinura e né vestuta, sa misa na fava ntra vucca e un ere né abbutta e né dijuna. È arrivata allu castellu e u Re quannu l’ha vista, ha dittu: “tu si tantu sperta, io ti vojju ppè sposa, però tu unn’e avire a chi fare cull’affari meji, un t’e mai ntromettire”. Illa ha rispusu “sì” alla promessa e si su nzurati facennu na bella festa. Nu jurnu c’ere na fera sutta u palazzu e nu contadinu avìe attaccatu nu ciucciu a nu carru, u patrune e ru carru si volìe pijiare u pullitru ch’ere du patrune e ru ciucciu. Allura u contadinu ha chiestu allu Re ch’ere subba u barcune: “Sua Maestà, è possibile ca nu carru fa lu pillitru?” U re ppè fare arraggiare a mujjera ha rispusu: “sì, è possibile!”. A matina doppu a mujjera e ru Re ha chiamatu u patrune e ru ciucciu e l’ha dittu: “tu domani veni a sta jiazza ccù na reta e fa a mossa ca pischi, quannu u Re ti vire e ti domande ‘ha vistu prati fare pisci?’, tu rispunna ‘ha vistu carri fare pulitri?’”. Allura u povarellu a matina è levatu e ha fattu come avie dittu a Regina. S’è misu sutta u barcune e ru Re e grirave “i pisci, i pisci…”. U Re s’è affacciatu e l’ha domandatu: “ma chi sta facennu? Ha vistu prati fare pisci?”. E chillu ha rispusu: “Sua Maestà, aviti vistu carri fare pullitri?”. “Chine t’ha mparatu a dire cussì, a mujjera mia?” ha domandatu u Re. “No” ha rispusu u contadinu. “Allura – ha parratu torna u Re – si tu um mi dici a verità, c’è la pena capitale!” A Regina c’avìe sentutu tuttu è nesciuta fore e ha ammisu ch’ere stata illa. Allura u Re l’ha dittu: “domani matina, pijite chillu ca vò e vavatinne, ca iju un ti vojju chjiù”. “Sì – ha dittu a Regina – ma allura stasira avimu e stare nseme e mangiare nseme ca domani minne vaju”. Mentre mangiavinu, a mujjera ha misu u sonniferu ntru biccheru e ru maritu e quannu u Re s’è addormisciutu, illa ha chiamatu na carrozza, ci ha misu u Re e sinnè juta alla casa e ru patre. A matina quannu u Re s’è rispiatu ha dittu: “e comu mi trovu ccà?” “Tu m’ha dittu pijite chillu ca vo e vavatinne, iju volie a tia e mi sugnu pijata a tia”. U Re ha dovutu ammettire ca, ancora na vota, a spertizza avìe vintu subba l’arroganza e lu potiri. Pampila larga, pampina stritta, cunta a tua ca a mia è ditta! (Si ringrazia cummare Angiulina per il racconto…)